ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ

Εφημερίδα «Πόρτο Ράφτη το λιμάνι της Μεσογαίας»

Φύλλο 1^ο  Ιούνιος 1993

Άρθρα Χρήστου Ν. Κωτούλα, Μηχανολόγου-Μηχανικού, Υγειονολόγου

ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ

Μην ψάχνεις φίλε αναγνώστη, να βρεις «σκοτεινές δυνάμεις» πίσω από το εγχείρημα της έκδοσης αυτής της εφημερίδας. Μην ψάχνεις να βρεις κάποιες κομματικές ή παραγοντίστικες σκοπιμότητες. Μην κουράζεσαι, τέλος, να ανακαλύψεις τους χρηματοδότες, γιατί είναι στη διάθεση του κάθε αναγνώστη τα οικονομικά μας.

                Είμαστε ένας από τους τόσους, δυστυχώς, συλλόγους που υπάρχουν σ’ αυτή την περιοχή του Πόρτο Ράφτη. Δεν είμαστε ούτε ο καλύτερος, ούτε ο χειρότερος. Είμαστε ο Σύλλογος του Πανοράματος.

                Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.) που βγήκε πέρυσι τέτοιον καιρό περίπου, έψαξε, ανέλυσε, μελέτησε και αποφάσισε να κάνει την προσπάθεια. Είμαστε άνθρωποι με μεράκι και κάποια προπαίδεια από εφημερίδες. «Διαβάσαμε» τη δεκαπεντάχρονη ιστορία αυτού του συλλόγου και διαπιστώσαμε ότι οι προκάτοχοί μας κάνανε πολλά θετικά πράγματα. Τρέξανε, κουραστήκανε, πονέσανε, ενθουσιαστήκανε, αγανακτήσανε, απ’ την προσπάθεια να οργανώσουν την «αυθαίρετη ζωή» χιλιάδων ανθρώπων με «ειδικές ανάγκες». Όπως η ειδική ανάγκη του καθαρού αέρα, του πράσινου, της θάλασσας και της γειτονιάς.

                Η ύπαρξη των πολλών συλλόγων (όταν δεν πρόκειται για κομματική σκοπιμότητα) δεν έγκειται στην ξεροκεφαλιά και στις προσωπικές φιλοδοξίες ορισμένων. Είναι αποτέλεσμα της εποχής του αυθαίρετου και του παράνομου, όπου με το κυνηγητό της αστυνομίας, το φόβο και το πρόστιμο της Πολεοδομίας. Θα έπρεπε η κάθε μικρή κοινωνία της Κορώνης, του Πανοράματος, κλπ, να οργανώσει την αναγκαία συλλογική ζωή, να φτιάξει τους δρόμους, να επιμεληθεί του νερού, να φροντίσει για το ρεύμα, το τηλέφωνο, κλπ, κλπ.

                Αν κοιτάξει κάποιος καλοπροαίρετα και χωρίς προκατάληψη αυτή την περίοδο, θα διαπιστώσει ότι οι σύλλογοι είχαν μεγάλο και θετικό έργο. Και παρ’ όλες τις ειδικές «παράνομες» συνθήκες προσπάθησαν να βρουν έναν συντονισμό μεταξύ τους, δημιουργώντας την Ομοσπονδία (ΟΣΠΑ), όπου στην αρχή αντιπροσωπεύονταν σχεδόν όλοι οι σύλλογοι.

                Σήμερα οι συνθήκες άλλαξαν. Νομιμοποιήθηκαν σχεδόν όλα τα αυθαίρετα και οι περιοχές μπήκαν στο σχέδιο πόλεως. Καταπονείται η μελέτη της πράξης εφαρμογής της ζώνης 4 και 5. Γίναμε νόμιμοι πολίτες του Πόρτο Ράφτη και επίσημοι δημότες του Μαρκόπουλου. ‘Άλλες υποχρεώσεις, άλλες ανάγκες, άλλα δικαιώματα, άλλη νοοτροπία. Χρειάζεται καινούργια αντίληψη για τους συλλόγους, καινούργιες ιδέες και πρακτικές για την οργάνωση της «έννομης» ζωής. Απ’ αυτές τις ανάγκες γεννιέται αυτή η εφημερίδα.

                Το Πόρτο Ράφτη, φίλε αναγνώστη, είναι μία περιοχή από τις ωραιότερες, σε φυσικές  ομορφιές, της Ελλάδας. Η ένταξη στο σχέδιο πόλεως θα αυξήσει τη δόμηση και θα εξαρτηθεί από την οικιστική πολιτική που θ’ ακολουθηθεί εάν θα σωθεί ή εάν θα καταλήξει στην άναρχη πολυδομημένη σύγχρονη αποπνικτική τσιμεντούπολη. Αυτό θα εξαρτηθεί και από εμάς.

                Θέλουμε, λοιπόν, να προλάβουμε και ν’ αποτρέψουμε τα αρνητικά που συνεπάγεται η «ένταξη», και να προωθήσουμε και επικροτήσουμε τα θετικά. Θέλουμε να προλάβουμε και να αποτρέψουμε τη ρύπανση του αέρα, του εδάφους και της θάλασσας του Πόρτο Ράφτη, από τις λίγες, όσο είναι δυνατόν, καθαρές ακόμα της Αττικής. Θέλουμε να έχουμε επάρκεια καθαρού νερού, για να πίνουμε και τα ποτίζουμε τα λουλούδια, τα δένδρα και τους κήπους. Θέλουμε να έχουμε ασφαλτοστρωμένους δρόμους με φώτα, συγκοινωνίες, καλά πεζοδρόμια για να περπατάμε, πλατείες και προκυμαία για να κάνουμε βόλτα. Θέλουμε ιατρείο. Θέλουμε αστυνομική επαγρύπνηση για την ασφάλεια της περιοχής. Θέλουμε καλά μπαρ και ντισκοτέκ απαλλαγμένα από ύποπτα κυκλώματα, αλλά παράλληλα θέλουμε εναλλακτικούς ελεύθερους χώρους και εγκαταστάσεις για να αθλούνται και να διασκεδάζουν οι νέοι και οι λιγότερο νέοι.

                Θέλουμε να λειτουργούν και να είναι φιλικές προς τον πολίτη οι δημόσιες υπηρεσίες και να μην έχουν την κατάντια του θλιβερού και ανεκδιήγητου ΟΤΕ Μαρκοπούλου. Θέλουμε καλά μαγαζιά, καθαρές και καλές ταβέρνες και εστιατόρια με γούστο και καλό φαγητό, όπου, επιτέλους , θα έχουν αποβάλει την αναχρονιστική συνήθεια του πλαστικού και αντι-οικολογικού «τραπεζομάντιλου» και της εκτιθέμενης οδοντογλυφίδας! Θέλουμε καθαρό, όμορφο και φροντισμένο λιμάνι. Θέλουμε ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΓΕΝΙΚΩΣ. Τα σκουπίδια να μαζεύονται σε κάδους απορριμμάτων και να μεταφέρονται με απορριμματοφόρα οχήματα, όπου θα πλένονται και θα απολυμαίνονται ταυτόχρονα. Θέλουμε ένα Δημοτικό Σχολείο με σύγχρονες αίθουσες διδασκαλίας και επαρκείς χώρους υγιεινής, με τους απαραίτητους δασκάλους που θα αγαπούν και θα σέβονται το παιδί. Ένα σχολείο αντιαυταρχικό, με περιβαλλοντολογική γνώση και οικολογική συνείδηση.

                Δεν αντιλαμβανόμαστε αυτή την εφημερίδα σαν ένα όργανο συνδικαλιστικών διεκδικήσεων, αλλά σαν ένα μέσο που θα συμβάλει στην συνειδητοποίηση των προβλημάτων του Πόρτο Ράφτη και στην οργάνωση της συλλογικής βούλησης για την επίλυσή τους. Σαν ένα μέσον που θα ενημερώνει και θα πληροφορεί έγκαιρα, που θα καταγγέλλει και θα επικροτεί.  Ένα μέσον που θα συμβάλει στο πνευματικό ανέβασμα των  ανθρώπων που θα τη διαβάζουν. Ειδικοί επιστήμονες, που θα γράφουν, αποτελούν την εγγύηση.

                Αυτή η εφημερίδα θα προτείνει λύσεις, θα διερευνά και θα εμβαθύνει θέματα.

Η διακήρυξη του ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΝΕΡΟΥ είναι μία πρωτοποριακή και σημαντική πρωτοβουλία, που όμοιά της – απ’ όσο ξέρουμε- δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Η ποιότητα του νερού δεν είναι μια για πάντα δεδομένη. Χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση και έλεγχο.

                Για όλα τα παραπάνω, και για τόσα άλλα, εμείς δεν θα μπούμε ποτέ στο παιχνίδι των κομματικών αντιπαραθέσεων του Δήμου Μαρκοπούλου. Δεν είμαστε  εφημερίδα της συμπολίτευσης, αλλά ούτε της αντιπολίτευσης. Εάν πολιτική σημαίνει αγώνας για τον εξωραϊσμό της περιοχής, για την ανάπτυξη και αξιοποίηση του πολιτιστικού επιπέδου, για την προστασία του περιβάλλοντος, για την προώθηση και επίλυση των προβλημάτων του κόσμου της κοινωνίας του Πόρτο Ράφτη, τότε εμείς δηλώνουμε ότι τέτοια πολιτική θα κάνουμε. Δεν θα κάνουμε όμως  κομματική πολιτική. Θα τα καταφέρουμε; Εξαρτάται απ’ όλους μας.

                Ο Δήμος Μαρκοπούλου θα πρέπει να καταλάβει ότι και το Πόρτο Ράφτη έχει πολίτες της ίδιας κατηγορίας με εκείνους του Μαρκόπουλου, με τους οποίους δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε. Όχι ενέργειες και έργα με γνώμονα την μικροκομματική υστεροβουλία, αλλά πνεύμα δικαίου συνετής πολιτικής και αναπτυξιακής προσπάθειας με απαραβίαστη αρχή τον σεβασμό της περιβαλλοντικής ισορροπίας για ένα σύγχρονο δημοκρατικό Δήμο, χωρίς διακρίσεις και εμπάθειες.

                Εάν πετύχει η προσπάθεια αυτής της εφημερίδας, φίλε αναγνώστη, θα εξαρτηθεί από την αγάπη σου, τη συμπαράστασή του, τη συνεργασία σου.  Εμείς, πίστεψέ μας, κουραστήκαμε αρκετά για να γράψουμε όλα αυτά  που υπάρχουν σ’ αυτό το φύλλο. Τρέξαμε, συζητήσαμε πολλές φορές μεταξύ μας αλλά και με πολύ κόσμο έξω από μας, αφήσαμε τη δουλειά μας και συζητήσαμε με πολλούς επαγγελματίες που έχουν σημαντικές ιδέες, καθαρές απόψεις και ωραίο προβληματισμό.

                Το αποτέλεσμα, ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΧΙ ΤΕΛΕΙΟ, είναι στα χέρια σου. Μην την αφήσεις στην άκρη την εφημερίδα. ΔΙΑΒΑΣΕ ΜΑΣ και πάνω απ’ όλα ΓΡΑΨΕ ΜΑΣ. Όλοι έχουμε απόψεις. Αυτή η εφημερίδα θέλουμε να γίνει η δική σου εφημερίδα. Μόνο τότε θα πούμε ότι πετύχαμε.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ  ΜΕ ΤΑ ΟΙΚΙΑΚΑ ΛΥΜΑΤΑ;

                Το νερό αποτελεί την πιο σημαντική παράμετρο του ζωικού και φυτικού κόσμου. Η μόλυνση ή όχι του νερού μπορεί να καταστρέψει ή να σώσει αυτόν τον κόσμο. Η ρύπανση του νερού είναι αποτέλεσμα της επέμβασης του ανθρώπου πάνω στη φύση. Η φύση έχει έναν βιολογικό αυτό-καθαρισμό, που οι δραστηριότητες του ανθρώπου δεν τον σέβονται και  παραβιάζουν τους νόμους του, με αποτέλεσμα να ρυπαίνεται ο αέρας, το έδαφος, το νερό.

                Η μόλυνση των υδάτων ήταν η βασική αιτία μεγάλων επιδημιών, όπως η χολέρα, ο τύφος, η φυματίωση, κλπ., που ταλαιπώρησαν την ανθρωπότητα στο τέλος του περασμένου αιώνα. Τότε γίνονται τα πρώτα αποχετευτικά έργα στην Ευρώπη, όπου συλλέγονται τα αστικά λύματα και διοχετεύονται στις θάλασσες, στις λίμνες και τα ποτάμια.

    Στις μέρες μας ο όγκος αυτών των λυμάτων με το τεράστιο ρυπογόνο φορτίο τους μεγαλώνει όλο και περισσότερο, με αποτέλεσμα οι φυσικοί τους υδάτινοι αποδέκτες να αδυνατούν να τα καθαρίσουν. Λίμνες, ποταμοί και θάλασσες μολύνονται, ο ζωικός και φυτικός κόσμος ελαττώνεται και παλιές ασθένειες κάνουν πάλι την εμφάνισή τους.

                Στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά κοινωνίες έχει γίνει πια κατανοητό, ότι η μόνη υγιεινή λύση είναι τα αστικά και βιομηχανικά λύματα, πριν την απόρριψή τους, να υποβάλονται σε επεξεργασία σε επεξεργασία καθαρισμού. Φυσικά, αυτή η διαδικασία δεν είναι ατομική υπόθεση του καθένα, αφού τα έργα είναι μεγάλα και το κόστος των εγκαταστάσεων υψηλό. Είναι υπόθεση των Δήμων και Κοινοτήτων, είναι υπόθεση εθνικής πολιτικής.

                Μέχρι τότε, όμως, τι κάνουμε στο Πόρτο Ράφτη; Ακόμα δεν υπάρχουν ούτε υπόνομοι. Αλλοίμονο εάν ο Δήμος σχεδιάσει και προχωρήσει σε έργα υπονόμων χωρίς τον ταυτόχρονο σχεδιασμό και υπολογισμό εγκαταστάσεων επεξεργασίας βιολογικού καθαρισμού.

                Επειδή τα έργα αυτά θα αργήσουν να γίνουν, εμείς οι κάτοικοι, οι παραθεριστές, οι επαγγελματίες του Πόρτο Ράφτη θα πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να σώσουμε τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, για να σώσουμε τη θάλασσά μας. Με μολυσμένο το νερό και τη θάλασσα, η ζωή στο Πόρτο Ράφτη δεν θα έχει και τόσο αξία. Και επειδή εμείς που βγάζουμε αυτή την εφημερίδα, πιστεύουμε πάνω απ’ όλα στην πρόληψη, και επειδή πρόληψη δεν υπάρχει χωρίς πληροφόρηση και γνώση του αντικειμένου, γι’ αυτό εγκαινιάζουμε αυτή τη σελίδα, που θα μελετάει τις διάφορες μεθόδους καθαρισμού των οικιστικών λυμάτων σε μικρές (οικογενειακές) κοινότητες, καθώς και τα προβλήματα που έχει η κάθε μία από αυτές. Αρχίζουμε, λοιπόν, από τους σηπτικούς βόθρους.

                ΣΗΠΤΙΚΟΙ ΒΟΘΡΟΙ

                Οι σηπτικοί βόθροι αποτελούν έναν από τους πιο παλιούς τρόπους βιολογικού καθαρισμού των οικιακών λυμάτων. Πράγματι, οι πρώτοι σηπτικοί βόθροι χρησιμοποιήθηκαν το 1871 στη Γαλλία. Ονομάστηκαν «τάφροι Mouras», από το όνομα του εφευρέτη τους Jean Lovis Mouras de Vesoul.

                Πρόκειται για μία πολύ απλή εγκατάσταση, της οποίας το βασικό ρόλο παίζει μία ή περισσότεροι παράλληλοι τάφροι. Στο παρελθόν οι σηπτικοί βόθροι χρησιμοποιήθηκαν πάρα πολύ, ακόμα και για τη βιολογική επεξεργασία μικρών ή μεσαίων αστικών κέντρων.

                Κατασκευαστικά χαρακτηριστικά

                Στο σχήμα μας έχουμε σε τομή έναν σηπτικό βόθρο για μία οικογένεια, με διαστάσεις που ανταποκρίνονται στις οδηγίες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.

                Η διαστασιολόγηση του βόθρου υποχρεώνει τα λύματα να περάσουν μέσα απ’ όλη την υγρή μάζα, όπου θα υποστούν μία αναερόβια ζύμωση. ΄Ένα μέρος των αιωρουμένων σωματιδίων θα διαλυθεί και ένα άλλο μέρος θα καθιζάνει.

Το Υγρό στην έξοδο έχει περιορισμένη συγκέντρωση αιωρούμενων. Εκτός όμως απ’ τις καθιζάνουσες ουσίες που συγκεντρώνονται στον πυθμένα με τη μορφή της βιολογικής ιλύος, ένα άλλο μέρος με μικρό ειδικό βάρος συγκεντρώνεται στην επιφάνεια και σχηματίζει μία κρούστα.

                Στην είσοδο και στην έξοδο του βόθρου είναι απαραίτητοι οι «μετατροπείς», οι οποίοι  απορροφούν την ταχύτητα εισόδου και δίνουν τη δυνατότητα ομαλής ροής του υγρού αλλά και εμποδίζουν την έξοδο της «κρούστας» του αφρού, του λίπους.

                Εκείνο που μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα ενός σηπτικού βόθρου είναι η δημιουργία δύο ή περισσότερων θαλάμων.

                Στον πρώτο θάλαμο έχουμε την καθίζηση της ιλύος. Το υγρό φτάνει πιο διαυγές στον δεύτερο ή τρίτο θάλαμο, περιορίζοντας έτσι την αποπομπή αιωρούμενων σωματιδίων.

Περισσότερο αποτελεσματική φαίνεται ότι είναι μία σηπτική εγκατάσταση με δύο θαλάμους, όπου ο πρώτος θα έχει έναν όγκο ίσο με τα 2/3 του συνόλου. Ένας μεγαλύτερος αριθμός θαλάμων μάλλον δεν έχει καλύτερα αποτελέσματα, απεναντίας η κατασκευαστική πολυπλοκότητα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μπορεί να έχει χειρότερα.

                Οι κανονισμοί του κράτους της Νέας Υόρκης προβλέπουν ορθογώνιους τάφρους με μήκος όχι μικρότερο από το διπλάσιο και όχι μεγαλύτερο από το τετραπλάσιο του πλάτους. Προβλέπουν δύο θαλάμους, όταν το μήκος ξεπερνά τα 2,75 μέτρα.

                Είναι απαραίτητος ο εξωτερικός αερισμός (ύψος πάνω απ’ τη στέγη), που έχει σαν σκοπό την εκκένωση των αερίων που παράγονται απ’ τη ζύμωση των βακτηριδίων (σηπτικού τύπου) αλλά και των δυσάρεστων οσμών του υδρόθειου.

                Πρέπει να αποφεύγεται η αποστολή των όμβριων υδάτων στους σηπτικούς βόθρους, επειδή αναιρούν πολλές φορές και τη λειτουργία τους, δεδομένου ότι, όταν είναι μεγάλη η ποσότητα του νερού της βροχής, παρασύρει και την ιλύ του πυθμένα.

                Εκτός από την πτώση και τη μείωση των αιωρούμενων σωματιδίων που έχουμε στους σηπτικούς βόθρους, όταν αυτοί είναι σωστά σχεδιασμένοι, έχουμε και μείωση του BOD5 (Biochemical Oxygen Demand), του βακτηριδιακού φορτίου και του φορτίου των ιών.

                Πρόκειται όμως για περιορισμένα και μικρά αποτελέσματα επειδή οι ανταλλαγές που παρατηρούνται μεταξύ της καθιζάνουσας ιλύος και του υγρού που φεύγει απ’ την έξοδο εμπλουτίζουν αυτό το τελευταίο με τις οργανικές ουσίες που απελευθερώνονται από την ιλύ. Πράγματι, το μάξιμουμ της μείωσης του BOD5 φθάνει τιμές 30-40%.

                Από λεπτομερειακές διεθνείς μελέτες φαίνεται, ότι και η μείωση των μικροοργανισμών είναι μέτρια. Πράγματι, στο εξερχόμενο υλικό υπάρχουν και παθογενή βακτηρίδια, αυγά και ιοί. Μεγάλη αντίσταση παρουσιάζουν τα βακτηρίδια του τύφου και της φυματίωσης, καθώς επίσης και ο ιός της πολιομυελίτιδας. Η μείωση των κολοβακτηριδίων δεν ξεπερνά το 60-70%.

                Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά, ότι από μόνη της η επεξεργασία των οικιστικών λυμάτων στους σηπτικούς βόθρους δεν είναι ικανοποιητική. Είναι απαραίτητη μία δευτερογενής επεξεργασία καθαρισμού. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, ότι τις αποδόσεις που αναφέραμε τις έχουμε σε βόθρους που λειτουργούν άριστα, που έχουν μία διαστασιολόγηση και κατασκευή άριστη και που συνοδεύονται με μία σωστή συντήρηση.

                Επιπλέον, πρέπει να σημειώσουμε ότι το εξερχόμενο από το βόθρο υλικό, παρ’ ότι έχει μία μικρότατη οργανική συγκέντρωση ουσιών, βρίσκεται σε συνθήκες υψηλής σήψης, χειρότερης απ’ ό,τι ήταν πριν μπει στο βόθρο. Γι’ αυτό το λόγο, σε πολύ μικρό διάστημα απορροφά μεγάλες ποσότητες οξυγόνου, με καταστροφικά αποτελέσματα για τη ζωική και φυτική ζωή του υδάτινου αποδέκτη.

                Οι δυσάρεστες και επιθετικές οσμές που παρατηρούνται στον υποδοχέα εκβολής είναι, φυσικά, αποτέλεσμα των υψηλών συνθηκών σήψης που βρίσκονται τα εξερχόμενα λύματα απ’ το σηπτικό βόθρο (υδρόθειο, που βρωμάει).

                Είναι προφανές, λοιπόν, ότι το επεξεργαζόμενο  υλικό σε έναν σηπτικό βόθρο δεν μπορεί να απορριφθεί στη θάλασσα ή σε ποτάμι χωρίς δευτερογενή επεξεργασία.

                Τόσο η ευρωπαϊκή όσο και η αμερικάνικη νομοθεσία το απαγορεύουν αυστηρά.

Διαστάσεις των σηπτικών βόθρων

                Οι διαστάσεις θα πρέπει να υπολογίζονται με βάση ελάχιστες ανάγκες εξυπηρέτησης 300 λιτ./άτομο. Σ’ αυτή την περίπτωση ο βόθρος χρειάζεται άδειασμα από την ιλύ μία φορά τον χρόνο.

                Οι αμερικάνικες οδηγίες προβλέπουν όγκους δεξαμενών πιο μεγάλους, ώστε να χρειάζεται ν’ αδειάζει η ιλύς κάθε 3,5 χρόνια. Θεωρούν ελάχιστο όγκο 3.000 λίγρα.

Δευτερογενής επεξεργασία. Υπεδάφια στάλαξη

                Τα λύματα που εξέρχονται από τον σηπτικό βόθρο οδηγούνται μέσα σε στραγγιστήριους σωλήνες περίπου 30 εκ. κάτω από το έδαφος, όπου διανέμονται σε απορροφητική τάφρο.

                Η μέθοδος αυτή είναι πραγματοποιήσιμη σε διαπερατά εδάφη.

Το πάνω μέρος του χαλικιού, πριν ρίξουμε το νωπό χώμα θα πρέπει να καλυφθεί με χαρτί ή χόρτο, ώστε να μη βουλώσουν οι δίοδοι που δημιουργεί το χαλίκι.

                Η υπεδάφιος αυτή επεξεργασία των λυμάτων συνίσταται στη βαθμιαία απορρόφηση και βιολογική πτώση, όπου λειτουργεί ένας πολύπλοκος και ισχυρός βιολογικός μηχανισμός καθαρισμού.

                Έτσι, τα λύματα φθάνουν στον υδροφόρο ορίζονται καθαρά. Προβλήματα μπορεί να δημιουργηθούν ορισμένες φορές από το άζωτο, που νιτροποιείται και φθάνει στον υδροφόρο ορίζοντα.

                Το πρόβλημα της δευτερογενούς αυτής επεξεργασίας βρίσκεται στη διαθεσιμότητα ή όχι επαρκούς οικοπέδου για τους υπεδάφιους σωλήνες. Έχει υπολογιστεί ότι χρειάζονται 8-10 μ./άρομο σωλήνες. Με τη λειτουργία 2-3 τάφρων ή περιμετρικής εγκατάστασης, μπορεί να περιοριστεί σημαντικά η έκταση του οικοπέδου.

                Άλλος τρόπος δευτερογενούς επεξεργασίας είναι η οξυγόνωση. Χρειάζονται, όμως, μηχανήματα για τον εμπλουτισμό των λυμάτων με οξυγόνο, ώστε να αναπτυχθεί η αναερόβιος ζύμωση.

                Η απορροή των λυμάτων από τον σηπτικό βόθρο σε απορροφητικό είναι ένα πρόβλημα που θα το δούμε στο επόμενο φύλλο, που θα μιλήσουμε για τους απορροφητικούς βόθρους.

Προσοχή: Στο άρθρο αυτό υπάρχουν σχήματα